Niniejszy artykuł stanowi swoisty rodzaj podpowiedzi kierowanych do rodziców , w jaki sposób mogą pomagać dzieciom w przezwyciężaniu napotykanych trudności . Przykładowe ćwiczenia odnoszą się do dzieci w grupach „0” , po dokonaniu diagnozy kompetencji przez nauczyciela. Wyniki diagnozy przekazywane są rodzicom .
Jak możemy pomagać dziecku ? Charakterystyczną cechą okresu przedszkolnego jest to , iż obserwuje się ciągłe zmiany w zachowaniu oraz rozwoju dziecka. W tym czasie rozwojowi podlega przede wszystkim aparat ruchowy oraz układ nerwowy . Aktywność motoryczna dzieci 6 , 7-letnich jest działalnością nie tylko fizyczną , ale w swej istocie psychiczną. W nabywaniu sprawności ruchowych bierze bowiem udział system nerwowy. W tym wieku dziecko potrafi już lepiej koordynować swoje ruchy i regulować napięcie mięśniowe ( które odgrywa ważną rolę podczas rysowania , pisania). Opanowanie sprawności motorycznych w zakresie ruchów dłoni i palców można ustalić obserwując , jak dziecko rysuje , pisze, a także wykonuje czynności typu mycie zębów, ubieranie się ( m.in. zapinanie guzików).Nie wszystkie rodzaje czynności opanowuje dziecko na jednakowym poziomie , ponieważ stopień sprawności ruchowej zależy nie tylko od dojrzałości organizmu dziecka , ale i od tego , czy miało ono dostatecznie dużo okazji do nabycia wprawy w określonej dziedzinie , od kiedy i jak często daną czynność wykonywało . Możliwości dziecka , w odniesieniu do ogólnych funkcji poznawczych , są bardzo duże. Jest to spowodowane plastycznością układu nerwowego w tym wieku , co zapewnia znaczną wyćwiczalność polegającą na łatwym tworzeniu i utrwalaniu nowych struktur . Dlatego , w przypadku zaobserwowanych problemów, należy wspomagać dziecko , dając mu możliwość osiągnięcia wymaganego poziomu. Jak można pomóc dzieciom , jeżeli zauważymy u nich pewne trudności ?Oto przykładowe propozycje ćwiczeń , możliwych do wykonania w warunkach domowych. Pamiętajmy , iż każde ćwiczenia utrwalamy , a później , po ich opanowaniu zwiększamy skalę ich trudności. Jeżeli dziecko przejawia trudności w zakresie spostrzegawczości wzrokowej:
- składanie pociętych obrazków , pocztówek : początkowo na 3,4 części , później więcej
- rozpoznawanie figur geometrycznych , rysowanie ich wg wzoru
- wyszukiwanie różnic między 2 obrazkami
- zabawa w zmianę położenia przedmiotów (układamy rząd kilku przedmiotów , dziecko je obserwuje , po czym odwraca głowę, a następnie określa , które z nich zmieniły swoje położenie- najpierw jest ich kilka i jedno zamieniamy , potem zwiększamy ilości)
- dobieranie w pary zgromadzonych przedmiotów, np.: filiżanka i spodek, pasta do zębów i kubek, ołówek i zeszyt , itp.
- układanie puzzli obrazkowych – najpierw o małej ilości elementów , później zwiększamy ich ilość
- umieszczenie przed dzieckiem kilku ilustracji , odgadywanie , o której opowiadamy (kilka zdań na jej temat), później zamieniamy się rolami – dziecko pyta , my odgadujemy
- „Narysuj to , co pokazałam”- pokazanie na krótko figury wyciętej z kartonu , dziecko ją rysuje
- poznawanie przez dziecko różnych przedmiotów , ukrytych np. pod ręcznikiem ,po dotyku
Jeżeli dziecko ma trudności z percepcją słuchową:
- odgadywanie źródła dźwięków ( dziecko odwrócone) typu: przelewanie wody z 1 naczynia do 2, szelest papieru, poruszanie kluczami, stukanie drewnianymi łyżkami , itp.
- kończenie wyrazów na daną sylabę, typu : ma - (ma), i - (gła), itp.
- „Co to za piosenka?”- odgadywanie nazwy piosenki , po zaintonowanej melodii
- nazywanie 1 głoski w podawanych wyrazach , bądź pokazywanych obrazkach
- liczenie sylab w wyrazach , poprzez wyklaskiwanie lub liczenie ilości uderzeń brody o podłożoną pod nią dłoń
- liczenie głosek w wyrazach ( za pomocą palców)- najpierw 2-literowych , np.”ul” „to”, itp. , później 3, 4- literowych ,w miarę uzyskanych postępów
- przeliczanie przez dziecko ilości wyklaskanych lub wystukanych dźwięków , później rysowanie kresek , zgodnie z ta ilością
- powtarzanie wierszyków , wyliczanek z pamięci
- określanie nazwy ostatniej głoski w wyrazie : mak (k) , Ola (a)
- „Wąż wyrazowy”- zabawa z dzieckiem w wymyślanie wyrazów , na zasadzie: ostatnia głoska 1 wyrazu jest 1 głoską następnego wyrazu sok – kot – tata – ananas - ser
- odgadywanie , jaki to wyraz , poprzez wymawianie głosek z jakich się składa: r – a - k (rak),
- U- l – a ( Ula), później dziecko podaje wyrazy z głosek . Początkowo proponujemy wyrazy 2, 3 głoskowe , potem trudniejsze
Jeżeli dziecko ma trudności w zakresie sprawności manualnej ( kolorowanie , rysowanie – brak dokładności , nacisk ołówka zbyt duży lub zbyt mały, itp.):
- Lepienie z plasteliny:
ugniatanie cząstek plasteliny , nalepianie na wnętrze narysowanego obrazka , np. jabłka; wałkowanie cienkich wałeczków, nalepianie na kontury np. figur; toczenie kulek , naklejanie na kartkę ; lepienie bałwanków z kulek. Lepienie z masy solnej (1/4 szklanki mąki + ¼ szklanki soli + woda)
- Malowanie:
malowanie palcem różnych linii ; malowanie za pomocą dużego pędzla na dużej karcie z bloku : linii pionowych – jedna z drugą (od lewej do prawej);linii poziomych (od lewej do prawej , z góry na dół), linii falistych , „zygzaków”,pętli itp.;
- Układanie: z patyczków (zapałek) – domków , drzew , itp.; nawlekanie korali
- Wydzieranki: z papieru kolorowego , naklejanie we wnętrzu narysowanego np.owocu ;z gazet kolorowych
- Rysowanie : prze kalkę techniczną, maszynową ; szlaczki , wzory literopodobne ( propozycje z kart pracy) Trudności z wycinaniem:
- Cięcie po liniach prostych : paseczki , trawka; ciecie pasów o różnej szerokości ; wycinanie kół dużych i małych , figur geometrycznych różnej wielkości ( narysowanych np. na
- gazetach , papierach pakowych); wycinanie ilustracji z okładek zużytych zeszytów, z gazet.
Nieustalona lateralizacja ( przewaga stronna), problemy z koordynacja ruchów ciała:
- właściwe nawyki w zakresie utrzymania kierunku podczas malowania: linie pionowe – z góry na dół, linie poziome – od lewej do prawej ; a także podczas pisanie liter ( zwłaszcza kół i litery „o”)- zwracanie uwagi na zaznaczone strzałkami kolejne etapy i kierunek kreślenia liter (litera „o” – zgodnie z ruchem wskazówek zegara);
- ćwiczenia ruchowe typu: chód równoważny – na krawężnikach, ławeczkach , krokiem „mierniczym” (stopa za stopą); skakanie na skakance, jazda na rowerze, podskoki na jednej i na drugiej nodze ( naprzemiennie); „pajacyki”; ćwiczenia w określaniu stron ciała ( złap lewą ręką lewe ucho , lewą ręką prawe ucho , itp.);ćwiczenia z poleceniami : „idź do przodu , skręć w lewo , teraz w prawo , zrób 1 krok do tyłu” , itp. czworakowanie do celu; rzut piłeczką do celu
Postępowanie w przypadku dzieci o wzmożonej ruchliwości:
- Dzieci te wymagają bardzo spokojnego , konsekwentnego postępowania. Ostre kary wzmagają pobudzenie dzieci. Należy na dziecko nakładać wspólnie ustalone obowiązki , np.: ścielenie łóżka do spania , składanie klocków po zabawie , nakrywanie do stołu (jasno i dokładnie ustalone zadania). Prowadzić regularny tryb życia ( ustalenie pory kolacji , spania , wykonywania prac domowych , itp. –„ rozkład dnia”) , ustalić system wymagań. Dbać o dokładność wykonywanych prac , hamować nadmierne tempo działania , skłaniać do samokontroli. Prace manualne różnego typu wpływają na wyciszenie i uspokojenie , zwłaszcza : nawlekanie korali , wyszywanie , konstruowanie z małych klocków, także prace plastyczne ( lepienie , malowanie , wydzieranki).
Mam nadzieję , iż proponowane ćwiczenia – wykonywane w przedszkolu oraz wspólnie z Państwem w domu , przyczynią się do osiągnięcia przez wszystkich „straszaków” pełnej dojrzałości szkolnej. Literatura: Elżbieta Waszkiewicz : „Stymulacja psychomotorycznego rozwoju dzieci 6-8 letnich” „Obserwuje , mówię i rysuję” M.Bolechowska : „Diagnoza i reedukacja. Trudności w nauce w młodszym wieku w szkole” Autor : mgr Małgorzata Bebel |